سوداګري او اقتصاد

هندي کمپنۍ د حاجیګک کان کنستنې کار پیلوي

د افغانستان د اوسپنې په دغه کان (حاجیګک) کې څه کم دوه میلیارده ټنه د اوسپنې ډبرې اټکل شوې دي.

راتلونکې اوونۍ کابل ته د هغو اوو هندي کمپنیو استازي ورځي، چې د افغانستان د اوسپنې تر ټولو ستر کان حاجيګک دواطلبي یې ګټلې ده.

د اوسپنې دحاجيګک کان پر سر د افغان لوري او د هندي کمپنیو یا کنسر سیوم ترمنځ خبرې تر دې وړاندې هم څو څو ځلې شوي خو دا ځل افغان چارواکي تمه ښيي، چې د دغو خبرو وروستي پړواو ته به ورسیږي.

د افغانستان د اوسپنۍ د دغه لوی کان د را سپړلو دواطلبي هندي کپنیو ګټلې ده او اوس د همدغو کمپنیو استازي کابل ته راځي، چې د تړون پر ورستي پړاو خبرې وکړي.
د افغانستان دکانونو وزارت د پلان او پالیسۍ مشر جلیلي جمراني بي بي سي ته وویل، چې په دغو خبرو کې به پر څلور مسایلو خبرې کوي:
''څلور موضوعات دا دي، چې دوی به څومره تولید کړي، څه ډول به یې کړي، د دوی مسوولیتونه به څه وي او دافغان حکومت مسوولیتونه به څه وي. د دې ترڅنګ پر د کان پر حقوقي مسایلو هم پراخې خبرې وشي.
ټاکل شوې، هندي کمپنۍ پر دغه کان باندې د دیرشو کلونو لپاره څه باندې لس میلیارده ډالره پانګونه وکړي.                                              

نهايي قرارداد

ښاغلي جمراني وايي، که د راتلونکې اوونۍ په خبرو افغان حکومت او هندي کمپنۍ وروستي پړاو ته ورسیږي، نو د کابینې له تصویب څو میاشتې وروسته به دغه کمپنۍ حاجيګک کان ته د وسایل لېږد پیل کړي او کار به پرې شروع کړي:

"د جاجيګک په ګډون د افغانستان نورې طبیعي سرچینې د دغه هېواد اقتصادي پياوړتیا او پر خپل ځان دبسیا کیدو لپاره تر ټولو ښیې فرصتونه بلل کیږي."

''که دغه خبرې مخ ته لاړ شي او قرارداد ژر تصویب شي، په راتلونکو څو میاشتو کې به پر کان کار پیل شي. اول به دوی خپل وسایل هلته لیږدوي او ښايي دا کار څو میاشتې وخت واخلي. نو هیله مو ده، چې د قرار داد له نهايي کیدو وروسته به په څو میاشتو کې پر دغه کان کار پیل شي''.
د حاجيکګ د اوسپنې په کان کې د نژدې دوه میلیارده ټنه د اوسپني ډبرو اټکل شوی چې ۶۲ سلنه یې اوسپنه ښوول شوې ده.
د کانونو وزارت چارواکي وايي، هندي کمپنۍ به هڅه وکړي، چې د اوسپنې ډبرو له را سپړلو وروسته د وسپنې د پروسس ټول پړاونه په افغانستان کې ترسره شي. ځکه د دوی په وینا بهر ته یې په استولو ډیر لګښت راځي.
د جاجيګک په ګډون د افغانستان نورې طبیعي سرچینې د دغه هېواد اقتصادي پياوړتیا او پر خپل ځان دبسیا کیدو لپاره تر ټولو ښیې فرصتونه بلل کیږي.

لمونځ اووختونه یی

دلمانځه وختونه :

دلمانځه وختونه په ځنوقرآني  آيتوکې راغلي دي .

أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا (الاسراء ۷)».

((قائموی (سم اداکوﺉ سره له ټولو حقوقو) لمونځ ورسته له زواله دلمرترتياري دشپی پوری (يعنی دظهر،عصر،مغرب اوعشاء لمونځونه ادا کړه !) اوله قرائت دفجر(يعنی دسهارلمونځ ادا کړه) بيشکه چه قرآن لوستل (لمونځ کول) دفجرحاضرشوی دی (يعنی ورحاضريږی ملائک دشپی اود ورځی )).

«وَأَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّـيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ (هود ۱۱۴)».

((او قائم کړه  (سم ودروه سره له ټولو حقوقو) لمونځ په دواړو طرفونو دورځی اوپه ساعاتو له شپي (چه نژدي وي ورځی ته) يقيناً چه نيکی (يعنی پنځه وخته لمونځ) لری کوی بدي (کوچنی ګناهونه) ،دغه (حکم اووعده) پند دی لپاره دپندقبلوونکو)).

« نَزَلَ جِبْرِيلُ فَأَمَّنِي فَصَلَّيْتُ مَعَهُ ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ يَحْسُبُ بِأَصَابِعِهِ خَمْسَ صَلَوَاتٍ» بخاري

 ((جبرل نازل شو اوما دهغه په امامت له هغه سره لمونځ وکړ،بيامي ورسره لمونځ وکړ، بيامي ورسره لمونځ وکړ، بيامي ورسره لمونځ وکړ، بيامي ورسره لمونځ وکړ،په ګتوسره يی پنځه لمونځونه حساب کړل))

کله چه رسول الله صَلي الله عَليهِ وَ آلهِ وَ سَلّم معاذبن جبل ^(رض)   يمن ته ليږلو هغه ته يی داسې وفرمايل:

«ادْعُهم إِلَى: شهادةِ أنْ لا إله إلاّ اللّهُ وأني رسولُ اللّهِ، فإن هُمْ أطاعوا لذلك فأَعْلِمْهُم أنّ اللّهَ افترَضَ عليهم خَمسَ صَلواتٍ في كلّ يومٍ وليلة، فإن هم أطاعوا لذلك، فأَعْلِمْهُم أنّ اللّهَ افترضَ عليهم صدقةً في أموالِهمْ، تُؤخَذُ من أغنيائهم وتُرَدُّ على فُقَرائهم» بخاري: 1377

((هغوی دعوت کړه په شهادت د شهادةِ أنْ لا إله إلاّ اللّهُ وأني رسولُ اللّهِ پس که هغوی دادعوت قبول کړ،نوبيايي پوه کړه چه الله تعالی فرض کړي پرتاسي په هره شپه اوورځ کې پنځه وخته لمونځونه بيايې چه لدې حکم څخه پيروي  وکړه نوخبريې کړه چه الله تعالی پرتاسې صدقه (زکات ) فرض کړي ،چه دمالدارو دهغوی نه به اخستل کيږي پر فقرآء اوتنګلاسودهغوی ته به ورګرځول کيږي )) .

مګرشيعيه چه دپنځو وختو لمونځونه په دريووختو کې کوي صريح مخالف له قرآن اواحاديث رسول الله ^(ص)  سره کوي .

پدی اړه محمد عبدالطيف انصاری (مدينه منوره) په خپل کتاب(يا غافلاً عن الصلاة) کې داسې ليکي:

دحضرت علی^(رض)  د خپل خلافت په دوران کې داسلامی خلافت ټولو واليانو ته داسې مکتوب وليږه.

په هغه مکتوب کې دپنځه وخته لمانځه واضح حکم شوی دی .

دغه
حکم له کتاب نهج البلاغه چه معتبرترين کتاب پس له قرآن کريم په نزد دشيعيه ګانو دی نقل کوم:

«أَمَّا بَعْدُ فَصَلُّوا بِالنَّاسِ اَلظُّهْرَ حَتَّى تَفِي‏ءَ اَلشَّمْسُ مِنْ مَرْبِضِ اَلْعَنْزِ وَ صَلُّوا بِهِمُ اَلْعَصْرَ وَ اَلشَّمْسُ بَيْضَاءُ حَيَّةٌ فِي عُضْوٍ مِنَ اَلنَّهَارِ حِينَ يُسَارُ فِيهَا فَرْسَخَانِ وَ صَلُّوا بِهِمُ اَلْمَغْرِبَ حِينَ يُفْطِرُ اَلصَّائِمُ وَ يَدْفَعُ اَلْحَاجُّ إِلَى مِنًى وَ صَلُّوا بِهِمُ اَلْعِشَاءَ حِينَ يَتَوَارَى اَلشَّفَقُ إِلَى ثُلُثِ اَللَّيْلِ وَ صَلُّوا بِهِمُ اَلْغَدَاةَ وَ اَلرَّجُلُ يَعْرِفُ وَجْهَ صَاحِبِهِ » ليک 52 نهج البلاغه

امابعد! دظهرلمونځ له خلکوسره ترهغه اداکړی چه دلمرسيوری په اندازه دځای دوزی دچملاستی شی،اودعصرلمونځ له هغوی سره هغه وخت اداکړی چه لمرسپين وی اودومره پاتی وی چه دوه فرسنګه لاره طی شی،اودمغرب لمونځ هغه وخت اداکړی چه روژه دار روژه ماتوی اوحاجی مناته روانيږی ،اودعشاء لمونځ له هغوی سره اداکړه د شفق له ورکيدوڅخه  تردريمی حصی دشپی پوری يې ادا کوی ،اودسهار لمونځ هغه وخت له هغوی سره اداکوه چه هرڅوک يواوبل وپيژني .

دپنځه وخته لمونځونو داوقاتو په اړه داؤ دحضرت علی^(رض)     فرمان .

خو بياهم هغه کسان چه دحضرت علی ^(رض)   دمحبت دعواوی کوي ولې پنځه وخته لمونځونه په دريووختوکې ادا کوی؟ ،دغه عمل له قرآن ،سنتواودحضرت علی^(رض)     له حکم سره ښکاره مخالفت دی اوددوی بی ځايه دلايل دهيڅ اعتبار وړ نه دي .

دلمانځه اداکولو وختونه په لاندی ډول دی :

۱- دسهار دلمانځه وخت : دصبح صادق يعنی سپيدو چاودلو نه شروع کيږی آخر وخت دلمر ختلونه مخکې .

۲- دماسپښين دلمانځه وخت :   دلمر زوال دغروب په طرف نه شروع کيږي آخر وخت کله چه دهر شی سيوری داصلی سيوری    سربيره دوچنده شي .

۳- دمازديګر دلمانځه وخت : دماسپښين دلمانځه دوخت په ختميدو سره د مازديګر وخت پيل کيږی تر لمر لويدو پورې .

۴- دماښام دلمانځه وخت : دلمر لويدو نه ورسته شروع کيږي او دشفق دسوروالی له منځه تلو پورې دوام کوي لکن د ماښام لمونځ بايد دومره تأخير نشي چه په آسمان کې ښه ستوری ښکاره  شی .

۵- دماسخوتن دلمانځه وخت : دسرخي د ورکيدو نه پس تر صبح صادق پوری چه دماښام دلمانځه له وخت يونيم ساعت ورسته د ماسخوتن لمونځ روا کيږي .